Στη συνεδρίαση της Επιτροπής Περιφερειών της Βουλής την Πέμπτη 1/11, ο βουλευτής Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Συρμαλένιος εισηγήθηκε το θέμα » Λιμενική πολιτική και υποδομές»
Το κείμενο της εισήγησης έχει ως εξής:
Η Ελλάδα κατεξοχήν νησιωτική χώρα και με χιλιάδες χλμ ακτογραμμή, είναι απαραίτητο να χαράξει στρατηγική εθνικής λιμενικής πολιτικής. Ταυτόχρονα η γεωπολιτική της θέση, απαιτεί λιμάνια οργανωμένα και εξωστρεφή, διαμετακομιστικά κέντρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης και αντίστροφα. Συζητάμε για ένα λιμενικό σύστημα το οποίο αφορά περίπου 1000 λιμενικές υποδομές σε όλη τη χώρα, σε μια πολύ μεγάλη ακτογραμμή που κάνει την Ελλάδα μια χώρα με μεγάλη ιδιαιτερότητα, ίσως και μοναδικότητα, σε ό,τι αφορά αυτά τα φυσικά χαρακτηριστικά, και ταυτόχρονα με τις ανάγκες εξυπηρέτησης των αναγκών της οικονομίας και της κοινωνίας.
Κατά συνέπεια ο διαχωρισμός των λιμένων σε διεθνούς, εθνικής, περιφερειακής και τοπικής σημασίας είναι απαραίτητος, στα πλαίσια βεβαίως ενός αντίστοιχου χωροταξικού σχεδιασμού.
Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια συντελούνται μεγάλες και σημαντικές αλλαγές στην προσπάθεια τα λιμάνια μας και ιδιαίτερα τα μεγάλα λιμάνια Πειραιάς, Θεσσαλονίκη κλπ., να ανταποκριθούν στο ρόλο τους ως διαμετακομιστικά και εξωστρεφή κέντρα και βεβαίως ταυτόχρονα να ανταποκριθούν στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες των ακτοπλοϊκών διασυνδέσεων αλλά και της κρουαζιέρας.
Τα μεγάλα λιμάνια ενώθηκαν ή μετατράπηκαν σε Α.Ε. και έγιναν αντικείμενο ιδιωτικοποιήσεων – παραχωρήσεων για να αντιμετωπίσουν κυρίως το διεθνή ανταγωνισμό.
Εδώ πρέπει να διευκρινίσουμε ένα κομβικό και σημαντικό θέμα. Είναι σαφές ότι η Ευρωπαϊκή Λιμενική Πολιτική δεν αναφέρεται σε καθολικές αποκρατικοποιήσεις – ιδιωτικοποιήσεις, αλλά για παραχωρήσεις ή υποπαραχωρήσεις, είτε πρόκειται για κρατικούς είτε για δημοτικούς λιμένες.
Η χώρα μας και μετά την επαναδιαπραγμάτευση των αρχικών συμβάσεων με την COSCO για τον ΟΛΠ, αλλά και στη Θεσσαλονίκη με τον ΟΛΘ, επιδίωξε και σε μεγάλο βαθμό το πέτυχε να κινηθεί σε αυτή τη λογική. Και το ίδιο θα ισχύσει και σε ότι αφορά τις παραχωρήσεις για τα άλλα μεγάλα λιμάνια της χώρας. Άλλωστε η δημιουργία της Δημόσιας Αρχής Λιμένων (ΔΑΛ) ως Αρχή αντίστοιχη με την ευρωπαϊκή πρακτική (Port Authorities, Autorita del porto), υπηρετεί ακριβώς αυτή τη λογική. Η Δημόσια Αρχή Λιμένων, δημιουργήθηκε με στόχο να παρακολουθεί τις συμβάσεις και ν’ αναφέρει στη Γενική Γραμματεία Λιμένων τυχόν αποκλίσεις, να συνεργάζεται με τους επενδυτές, ώστε το δημόσιο συμφέρον να εξασφαλίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όπως επίσης και η μετατροπή της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων σε ανεξάρτητη αρχή, ήταν ένα βήμα προς την κατεύθυνση της βελτίωσης του συστήματος λιμενικής διακυβέρνησης.
Από εκεί κι έπειτα σε ένα σύνολο 102 φορέων διαχείρισης, έχουμε 74 δημοτικά λιμενικά ταμεία, μερικά εκ των οποίων είναι κερδοφόρα, πλήν όμως το σύστημα δεν κρίνεται βιώσιμο, λόγω της αδυναμίας αντιμετώπισης σοβαρών προβλημάτων όπως η αδυναμία υλοποίησης έργων κι απορρόφησης πόρων κυρίως λόγω μεγάλης υποστελέχωσης και έλλειψης τεχνογνωσίας. Βεβαίως, σε οποιαδήποτε εναλλακτική επιλογή, η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να εξακολουθεί να συμμετέχει στη διοίκηση και να έχει αποφασιστικό ρόλο στη διαχείριση των λιμανιών, ενώ επίσης πρέπει να έχει καθοριστικό ρόλο στον ενδεχόμενο επανασχεδιασμό της χωροθέτησης των λιμανιών και στην εκπόνηση των Master Plan, έτσι ώστε να γίνουν αποδοτικότερα αλλά κυρίως πιο χρήσιμα στις τοπικές κοινωνίες.
Παράλληλα όμως, δεν μπορούμε να περιμένουμε την ολοκλήρωση της αρχιτεκτονικής του λιμενικού συστήματος για να δούμε τι θα κάνουμε το επόμενο διάστημα. Είναι αναγκαίο, να δώσουμε εργαλεία στους οργανισμούς λιμένων και στα λιμενικά ταμεία, για να μπορέσουν, να λειτουργήσουν το επόμενο διάστημα. Στο πλαίσιο αυτό το Υπουργείο πέρασε το νόμο 4504/17 τον περασμένο Νοέμβριο, που δίνει σημαντικά εργαλεία στα λιμενικά ταμεία, για να λειτουργήσουν. Ο νόμος αυτός δίνει τη δυνατότητα νομιμοποίησης λιμενικών εγκαταστάσεων, οι οποίες έχουν κατασκευαστεί όχι με νομότυπες διαδικασίες. Προβλέπεται λοιπόν η δυνατότητα εκτέλεσης αναγκαίων τεχνικών εργασιών συντήρησης με απλοποιημένες διαδικασίες, έτσι ώστε σε περίπτωση κινδύνου να μπορούν με μία εισήγηση του λιμενάρχη και απόφαση του φορέα ή και του Γενικού Γραμματέα Λιμένων να γίνονται γρήγορα έργα που να αποκαθιστούν ζημιές οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των ανθρώπων.
Αγαπητοί συνάδελφοι, η οργάνωση του λιμενικού συστήματος της χώρας για υποδομές, η δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου και οι προϋποθέσεις για τη προσέλκυση επενδύσεων και τα θέματα ασφαλείας των Λιμένων, αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την αναβάθμιση τους με δράσεις και νομοθετικές πρωτοβουλίες που να λαμβάνουν υπόψη τις γεωγραφικές, αναπτυξιακές, οικονομικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής, αλλά κυρίως με ενέργειες που να ενεργοποιούν τους κατάλληλους μηχανισμούς και ελέγχους και τη χρηματοδότηση των έργων για αυτή την αναβάθμιση.
Κατά συνέπεια, όταν μιλάμε για λιμάνια, μιλάμε για λιμάνια στο πλαίσιο των συνδυασμένων μεταφορών και πώς τελικά μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτό το φυσικό πλούτο που έχει η χώρα είτε στη νησιωτική περιφέρεια, είτε στον ηπειρωτικό κορμό. Θα έλεγα ότι παρά τις αντιξοότητες ή και τα ελλείμματα πολλών χρόνων, τα τελευταία χρόνια βρισκόμαστε σε μία καλή περίοδο από άποψη λιμενικών υποδομών και έργων που ολοκληρώθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη , αλλά και ταυτόχρονα πολιτικών συνδυασμένων μεταφορών γύρω από τα λιμάνια. Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι καταρχήν μέσα στην αμέσως προηγούμενη περίοδο ολοκληρώθηκαν κρίσιμες υποδομές σε διεθνούς σημασίας λιμάνια. Ολοκληρώθηκε στο λιμάνι των Πατρών το 3 Α τμήμα της πρώτης φάσης, είναι ένα έργο προϋπολογισμού 47 εκατ. ευρώ το οποίο παραδόθηκε στις 31/12/2017. Ολοκληρώθηκαν τα έργα στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης στις 9/6/2017, το οποίο είναι ένα έργο προϋπολογισμού σχεδόν στα 20 εκατ. ευρώ το οποίο δίνει τη δυνατότητα πλέον στο λιμάνι τη Αλεξανδρούπολης να ανταποκριθεί στο γεωστρατηγικό της ρόλο και τη δυνατότητα που έχει όχι μόνο στις εμπορευματικές μεταφορές αλλά και στο LNG και στη μεταφορά και διακίνηση υγροποιημένου φυσικού αερίου αλλά και στα logistics. Ολοκληρώθηκαν επίσης τα έργα στην πρώτη φάση του λιμανιού της Καβάλας προϋπολογισμού 7,5 εκατ. ευρώ στις 9/5/2017 και το λιμάνι της Μυκόνου, ένα έργο προϋπολογισμού 5.300.000 στις 16/2/2017. Ενώ ταυτόχρονα σε διεθνείς σημασίας λιμένες βρίσκονται σε εξέλιξη σημαντικά έργα. Πρώτον θα αναφέρω τις δύο φάσεις του λιμανιού της Ηγουμενίτσας, τη δεύτερη φάση του λιμένα τη Καβάλας και μία σειρά άλλων έργων τα οποία πλέον αναβαθμίζουν συνολικά το λιμενικό δίκτυο της χώρας όχι μόνο ως έργα αυτά κάθε αυτά εντός των λιμένων, αλλά όπως προείπαμε στα πλαίσια των συνδυασμένων μεταφορών αφού με τη παράδοση των κρίσιμων και μεγάλων οδικών αξόνων Ιονίας Οδού, Ολυμπίας Οδού κ.λπ. αλλά και με την επέκταση του σιδηρόδρομου από την Αθήνα μέχρι την Πάτρα, δημιουργείται μια συνολική αναβάθμιση με επίκεντρο τις λιμένες υποδομές.
Τέλος σε σχέση με τις πολιτικές που αφορούν τις υποδομές στο λιμενικό χώρο, θα πρέπει να πούμε ότι η ομάδα που έχει συσταθεί ανάμεσα στα συναρμόδια υπουργεία, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και τη ΜΟΔ (Μονάδα Οικονομικής Διαχείρισης), έχει υποβοηθήσει ουσιαστικά μικρούς νησιωτικούς Δήμους, σε έργα τα οποία οι ίδιοι δεν μπορούν να εκτελέσουν.
Στα πλαίσια αυτά, μέσα από αυτή τη διαδικασία που έχει ξεκινήσει περίπου εδώ και ενάμιση χρόνο, χρηματοδοτούνται και υποστηρίζονται παρεμβάσεις σε λιμάνια πολλών μικρών νησιών, όπως οι Λειψοί, η Πάτμος, η Αμοργός, η Δονούσα, ενώ αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη άνω των 27 τέτοιων έργων σε όλη τη χώρα, «μικρού χαρακτήρα έργα» για τα οποία οι Δήμοι και τα Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν, ακριβώς λόγω της ανεπαρκούς τεχνικής στελέχωσης, της έλλειψης προσωπικού, αλλά και της έλλειψης τεχνογνωσίας πάνω σε τέτοιες παρεμβάσεις. Με αυτή λοιπόν τη Δομή που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και του Υπουργείου Υποδομών και συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχει αποκατασταθεί ένα επαρκές δίκτυο παρεμβάσεων σε όλη τη νησιωτική χώρα, που αναβαθμίζουν τη ζωή των τοπικών κοινωνιών στα νησιά και ταυτόχρονα ενδυναμώνουν την επικοινωνία με την ενδοχώρα.
Τέλος, ένα μεγάλο ζήτημα που αφορά τις λιμενικές μας υποδομές είναι η προστασία τους. Για παράδειγμα, στο σεισμό στο λιμάνι της Κω διαπιστώθηκε ότι οι φθορές και οι ζημιές που υπήρχαν στο λιμάνι, δεν προέρχονται κατά κύριο λόγο από αυτόν καθ” αυτόν τον σεισμό, αλλά είναι χρόνια φαινόμενα τα οποία είχαν αφεθεί χωρίς συντήρηση, χωρίς παρακολούθηση κ.λπ., τα οποία απλά ο σεισμός δυνάμωσε. Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται σε πάρα πολλά λιμάνια, άρα ένα μεγάλο μέλημα θα πρέπει να είναι η πρόληψη της προστασίας από φυσικές καταστροφές, με την διενέργεια τακτικών και έκτακτων ελέγχων, στα έργα των λιμενικών υποδομών. Κάτι τέτοιο μέχρι σήμερα δεν υπήρχε θεσμοθετημένο στη χώρα και θα πρέπει να μας απασχολήσει εντατικά το επόμενο διάστημα.
